Boer in transitie: Piet den Hertog

De melkveehouderij van Piet (60) en Alma den Hertog (57) is gevestigd in het Groningse Luddeweer. Ze hebben vijf kinderen, waarvan er één nog thuis woont. Alma doet de administratie, het jongvee en verricht hand en spandiensten. Daarnaast is ze voorzitster van het bestuur van Coöperatie NoorderlandMelk. Piet wijdt zich helemaal aan de boerderij. Samen met wisselende medewerkers melkt hij 155 koeien en bewerkt hij 96 hectare land. Strategische beslissingen neemt het echtpaar samen.

Piet: “De grootste veranderingen van de laatste tijd zijn, wat mij betreft, de fosfaatwetgeving en de steeds maar oplopende administratieve druk. Menig boer kan het allemaal nog maar net volgen en het gaat ten koste van ons werkplezier. Daarnaast steekt het me dat alle kosten die we moeten maken om aan de wetgeving te voldoen, niet worden doorberekend in de prijs van de melk. Mijn tijd bijvoorbeeld, is niet gratis, maar dat zie ik nergens terug.

Eenzijdig

Boeren zijn de laatste tijd vooral negatief in het nieuws, maar de berichtgeving daarover is eenzijdig. Neem nu het nieuws dat duizenden boeren zouden hebben gefraudeerd met het opgeven van hun koeienaantallen. Ik kan me niet voorstellen dat het er echt zoveel zijn. Voor mij persoonlijk zal dit jaar weidegang de grootste verandering zijn. Ons vee is zeventien jaar niet buiten geweest. De koeien kunnen niet grazen en zijn helemaal op een afgemeten rantsoen ingesteld. Ik weet zeker dat ze het moeilijk gaan krijgen en minder melk gaan geven. Ik doe het toch, omdat we er genoeg land voor hebben en omdat NoorderlandMelk weiden stimuleert met een bonus op het melkgeld. Bovendien is het voor de omgeving een goed signaal dat we haar serieus nemen. Maar een uitdaging wordt het zeker, het is niet een kwestie van de deur opengooien. Goed weiden is een vak!

Standweiden

Het heeft letterlijk heel wat voeten in de aarde. Ik ben bezorgd over mijn koeien, maar er moet ook een afrastering komen, waterbakken en looppaden. De hele koppel in één keer naar buiten sturen lijkt me niet verstandig, dus ik zal eerst met kleine groepjes oefenen. De dieren moeten ook aan het verschijnsel schrikdraad gaan wennen, dus ik zal een draad voor de staldeur spannen, zodat ze gaan ervaren wat stroom is. Ikzelf moet uitzoeken welk beweidingssysteem het beste bij me past. Waarschijnlijk begin ik met het zogenaamde standweiden. Dat heeft het voordeel van rust en eenvoud. De koeien zoeken hun kostje bij elkaar op een blok percelen waar ze een week of drie blijven weiden. Daarna gaan ze naar een ander blok. Het komt uiteindelijk natuurlijk allemaal goed, maar het zal een spannende zomer worden.

Een andere verandering die ik door wil voeren, heeft betrekking op het rantsoen van de koeien. Ze krijgen nu gras, mais van eigen teelt en krachtvoer. Dat krachtvoer wordt verdeeld via de krachtvoerstations en de zwakkere dieren komen er zo vaak bekaaid af. In het zogenaamde TMR -rantsoen is het krachtvoer vervangen door krachtvoerachtige producten zoals; bieten, bierbostel en aardappels. Die gooi je in een vochtig mengsel voor het hek en dan kunnen alle koeien het, in gelijke mate, eten. Daarnaast is het ook goedkoper.

Kraaien

Landschapspijn is in Groningen niet echt een issue en ook het weidevogelverhaal speelt hier minder dan in Friesland. Wij doen er dan ook niet iets specifieks voor. Ik weet dat je voor later maaien wel vergoedingen kunt krijgen, maar ik zit daar niet zo in. Dat wil niet zeggen dat ik niet iets voor de vogels wil doen. Vorig jaar hebben we met de buurt aan vogelnestenbeheer gedaan. Er werden vlaggetjes bij de nesten gezet en ik maaide daar omheen. Vervolgens zagen de kraaien precies waar ze moesten zijn… Een goed predatiebeleid zou een zegen zijn voor de weidevogels.

Ik zou me ook eens moeten verdiepen in de vergoedingen die mogelijk zijn voor ganzenschade. Hier vlakbij zijn natuurgebieden gecreëerd voor het overnachten en de voeding van ganzen. Maar die komen natuurlijk hier lekker van ons eiwitrijke Engels raaigras profiteren.Het afgelopen jaar hebben we, voor de eerste keer, een rand langs de watergang niet gemaaid. Dat is ons goed bevallen. De langere tweede snee gebruiken we voor de drachtige koeien, die minder voederwaarde nodig hebben.

Overnames

In de toekomst van de landbouw zie ik vooral schaalvergroting voor me. Dat is de hele geschiedenis al zo geweest en zal doorgaan. Dat brengt met zich mee dat de vermogensbehoefte van agrariërs steeds groter wordt. Je hebt immers veel land, moderne gebouwen en machines nodig. Dat is duur en daarom wordt er steeds meer vreemd kapitaal aangetrokken. Dit zorgt voor problemen bij overnames door de kinderen.

De gemiddelde leeftijd van boeren in deze regio is vijftig plus en slechts een laag percentage heeft een opvolger. Wie gaat deze bedrijven kopen? Iedereen wil wel meer land, maar de banken zijn kritisch en verstrekken steeds moeilijker leningen. Je ziet dat mensen naar andere structuren gaan zoeken: erfpachtconstructies bijvoorbeeld. Of ze houden het kapitaal en zetten er een bedrijfsleider op.

Wij hebben ook geen bedrijfsopvolger en we weten nog niet hoe we dat op gaan lossen. Wel praten we er open over met onze kinderen. Het is heel belangrijk ze daar allemaal bij te betrekken. Ook de dochters en de partners van de kinderen. We willen tot een oplossing komen die voor iedereen goed voelt. Je wilt toch plezier beleven aan het vermogen dat je hebt opgebouwd!”

De serie Boerenportretten wordt mogelijk gemaakt door: Platform Natuurlijke Veehouderij / Natural Livestock, Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, Living Lab Natuurinclusieve Landbouw, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, NoorderlandMelk en Vogelbescherming Nederland.